Leiderschap en Management: de praktijk met leerpunten uit de topsport

Aan de top van een bedrijf staan is ook topsport. Dat vereist voortdurend training en coaching. Tiger Woods kan een aardig balletje slaan, maar werkt met zeker 3-4 trainers/coaches dagelijks uren aan de verbetering van zijn swing en korte spel. Waarom doen topmanagers dat zo weinig? Ik maakte me er ook schuldig aan…..te druk om in je zelf te investeren. Erger is het als ook de leiding die training en coaching onthoudt aan de andere managers. Die fout heb ik gelukkig niet gemaakt.

Gedrag is een belangrijke cultuurdrager in het bedrijf. Het zegt alles over respect voor de klant en collega. Behaviour Drives Results zou elke dag de agenda van het topmanagement moeten bepalen. Luisteren naar constructieve kritiek van je mensen is daarbij van groot belang. Dat voorbeeldgedrag sijpelt door en brengt resultaat door wisselwerking met klanten en collega’s. Deze feedback is belangrijk. Of moet je het feedforward noemen? Immers, het verleden kun je niet veranderen, maar de toekomst wel. CEO’s zijn vaak eigenwijs en stijfkoppig. Beter luisteren en kwetsbaar opstellen is een groot winstpunt. Overigens moet je als leider natuurlijk wel de eigen mening hebben en niet je oren naar anderen laten hangen. Dat is de valkuil.

Terug naar de topsport. Vaak worden vergelijkingen gemaakt tussen topsport en goed functioneren op managementniveau. We waren we tijdens de Olympische zomerspelen succesvol met 20 medailles (3 boven plan) dus veel tevreden coaches en sporters. De laatste Winterspelen waren helemaal top met een record aan medailles. Diverse coaches zullen toetreden tot het leger van oud spelers/coaches die volle zalen trekken met hun motiverende succesverhalen en waar managers ademloos naar luisteren. Slechts een fractie van hen doet er ook wat mee.

Ik onderschrijf de parallel sport en bedrijf en illustreer dat via de benoeming van de bondscoach van onze nationale sport: Louis van Gaal. Enkele jaren geleden stond een artikel over hem in de NRC bijlage waar ik enkele relevante punten uit aankaart. Ik ken Louis niet. Hij komt vaak bot over en zijn mediaoptreden is nogal omstreden. Ik heb gehoord – en dat geloof ik oprecht – dat Louis gewoon een goede vent is met het hart op de juiste plaats. Louis komt uit een groot gezin waar hij zijn plek moest verdienen. Strakke taakverdelingen van zijn strenge moeder (z’n vader overleed jong) waren bepalend. Die geldingsdrang heeft ook invloed gehad op zijn karakter. De opvoeding heeft krachtige kernwaarden opgeleverd als discipline, respect, verantwoordelijkheidsgevoel en trouw. Hij staat voor hard en fair ten behoeve het resultaat en refereert aan een uitspraak van Bobby Fisher (schaakkampioen) : “Wie elke dag de beste wil zijn en dus wil concurreren met God, kan niet altijd aardig en gezellig zijn.” Veel managers hebben daar moeite mee terwijl de zachte aanpak vaak averechts werkt.

Succesvolle bedrijven worden beschreven in de klassieker van Peters&Waterman In search of Excellence wat ik ook heb gelezen in de 80-er jaren. Los van het feit dat veel van die bedrijven niet meer bestaan, zijn overgenomen of hun dominante positie hebben verloren, zijn de 4 sleutelfactoren voor succes terug te vinden in de methode van Louis: sterke teamgeest, perfecte uitwerking van de kerntaken, een vastomlijnd plan en duidelijkheid/geloofwaardigheid. Zo werkt Louis al jaren.

Het team gaat boven alles! Sterallures passen dus niet. En dan niet alleen de spelers vormen het team, maar iedereen die bijdraagt. Dus niet alleen de verkopers van het bedrijf zijn belangrijk, maar ook de receptie, monteurs, telefonistes. Een mooi voorbeeld vind ik dat Louis de Champions League Trofee van 1995 bracht naar de wasserij waar de shirts en sokken gewassen worden door de dames. “Deze trofee is ook van jullie.” en de beker stond een week in de wasserij. Dat vind ik echt top!

Discipline is de basis voor succes. Spelregels staan centraal en moeten strak gecommuniceerd worden, redelijk zijn en ter zake doende zijn (in dienst van het resultaat dus) en worden nageleefd met bijbehorende sancties. Dan ben je als leider voorspelbaar en weet men wat ze aan je hebben. De taken moeten worden uitgevoerd. In een team moet je samen resultaat boeken dus iedereen heeft een bijdrage die van te voren wordt afgesproken. Iedereen is even belangrijk al krijgt de spits die de bal de touwen in jaagt wat extra aandacht.

Feiten en harde argumenten dienen als bewijs voor om je strategie te onderbouwen. Maak zo veel mogelijk gebruik van bewezen onderzoek en resultaten die passen in de praktijk. De drang naar perfectie zorgt voor het beste resultaat. Mijn motto is Resultaat Telt! en legt de lat dus hoog. Wel haalbaar natuurlijk. Mario Andretti zei het al: “If you think everything is in control, you’re just not driving fast enough.” De koppeling met bedrijven zie ik bij het bepalen van SMARTI doelen: specifiek, meetbaar, aantrekkelijk, realistisch, tijdgebonden en…..inspirerend.

Kwaliteit is geen toeval. Ik noem het altijd ‘een kwestie van afspraak’. Die slogan gebruikte ik bij een groot kwaliteitsprogramma en ik geloof er heilig in. Louis noemt het ‘kwaliteit is het uitsluiten van toeval’. Geen fouten maken. Rework (reparatie) is erg duur en in een wedstrijd vaak fataal. Stel je ambitieuze doelen hoog en hou je er aan vast. Laat je niet weerhouden, ondanks tegenslag. Denk hierbij aan de reeds genoemde SMARTI doelen en zet door.

Communiceer veel en open. Management by speech noemen ze het ook wel, maar overdrijf het niet dus vermijd theekransjes. Maak gebruik van de nieuwe technologie zoals social media, maar combineer het altijd met face2face communicatie. Bewaak de balans privé en werk. Volgens Louis niet te scheiden. De leider weet wat er speelt thuis en houdt er rekening mee. Dat is dus actieve betrokkenheid zonder je te bemoeien met persoonlijke zaken al is de grens soms moeilijk. Kwestie van gezond verstand en inlevingsvermogen. De balans tussen de inzet/tijd van werk en privé is wat anders, maar ook belangrijk. Ook dat is de mede verantwoordelijkheid van de leider.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid wordt steeds belangrijker zo ook in het voetbal. Sterspelers hebben een voorbeeldrol en dienen zich zo te gedragen. Bijvoorbeeld ook ten aanzien van hun fans. In bedrijven telt dat ook via Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) of NOFP (not only for profit). Dus de mens blijft centraal staan. Ook bij slecht nieuws gesprekken en moeilijke keuzes. Eerlijkheid en integriteit zijn dan doorslaggevend.

Ik vond de kenmerken van de stijl van Louis van Gaal perfect overeenstemmen met de rol die de echte leider in het bedrijf (of bij overheid) kan (moet) toepassen. Helaas gebeurt het veel te weinig en ook Louis zal fouten blijven maken. Alleen hoop ik dat we nu een perfecte kwalificatie meemaken met een WKtitel in Rio en een grachtentocht die bij de 1e plaats hoort. Ik reken op Louis!